Podział majątku wspólnego małżonków co do zasady dokonywany jest dopiero po rozwodzie. Musisz o nim pamiętać aby swobodnie rozporządzać majątkiem.
Co w sytuacji gdy chcesz rozporządzić tym majątkiem już po rozwodzie ale przed dokonaniem jego podziału?
Jak wskazuje Sąd Najwyższy w sytuacji gdy rozporządzisz udziałem w przedmiocie, który był objęty wspólnością ustawową po ustaniu wspólności ustawowej bez zgody drugiego małżonka, czynność ta jest bezskuteczne o tyle, o ile narusza uprawnienia drugiego małżonka wynikające z przepisów o podziale wspólnego majątku małżonków. O bezskuteczności takiego rozporządzenia rozstrzyga sąd w toczącym się postępowaniu o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkam.
Po ustaniu wspólności ustawowej rozporządzenie przez jedną osobę udziałem w przedmiocie należącym do majątku wspólnego wymaga zgody byłego współmałżonka. Zaś przy braku zgody jest wobec niego bezskuteczne, jeżeli naruszałoby uprawnienia przysługujące temu małżonkowi na podstawie przepisów o podziale majątku wspólnego (por. uchwała składu siedmiu sędziów – zasada prawna Sądu Najwyższego: z dnia 15 października 1962 r. I CO 22/62, OSNC z 1964 r. Nr 1, poz. 2, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 lipca 1993 r. III CZP 95/93, OSNC z 1994 r. Nr 2, poz. 30, postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 8 października 1997 r. II CKN 357/97, i z dnia 26 września 2007 r., IV CSK 139/07).
W takiej sytuacji, zgodnie z art. 1036 KC w zw. z art. 46 KRO, sąd uznając to rozporządzenie za bezskuteczne w stosunku do drugiego byłego małżonka, powinien dokonać podziału majątku wspólnego tak, jakby rozporządzenia tego nie było. Sąd weźmie zatem pod uwagę stan tego przedmiotu z chwili ustania wspólności ustawowej, określić jego wartość według jego wartości rynkowej z chwili orzekania i dokonać stosownych rozliczeń między małżonkami.
Podsumowująć zgodnie ze stanowiskiem judykatury jeżeli rozporządzisz udziałem w przedmiocie wchodzącym w skład majątku wspólnego małżonków po ustaniu wspólności ustawowej bez zgody drugiego małżonka jest ono ważne i wywołuje skutki prawnej, jednakże może zostać uznane za bezskuteczne względem małżonka, który nie wyraził zgody na rozporządzenie. Judykatura nakazuje analogicznie traktować rozporządzenie „całym” przedmiotem wchodzącym w skład majątku wspólnego, aczkolwiek zwraca się również uwagę na potrzebę rozróżnienia pomiędzy bezskutecznością w stosunku do małżonka w odniesieniu do rozporządzenia udziałem w przedmiocie stanowiącym własność zbywcy od bezskuteczności w przypadku rozporządzenia udziałem nie należącym do zbywcy. Podkreślić należy również dostrzegany w orzecznictwie brak ochrony nabywcy udziału w przedmiocie wchodzącym w skład majątku wspólnego, choćby działał w dobrej wierze, przy ograniczeniu jego ochrony prawnej do roszczeń z rękojmi z tytułu wad prawnych.